Sarılık teşhisi konulan bebeklere nasıl tedavi uygulanmalıdır? Konusu hakkında öğrenilecek ilk şey tedavide mavi ışıkların tercih edildiğidir. Yani sarılık geçiren bebeklerde fototerapi tedavisi uygulanır. Sarılık, bebeklerin %60 ve %80’ini etkileyen bir durumdur. Sarılık, bebeğinizin kanında üretilen sarı renkte bir madde olan bilirubinin çok yüksek düzeyde bulunması durumunda ortaya çıkar.
Bebeklerde sarılık, cilt ve göz renginin sarıya dönmesiyle kendini gösterir. Sarılık genel anlamda zararsızdır. Bir ya da iki hafta sonra geçer. Eğer sarılık, 3 haftadan uzun sürdüyse bu başka bir hastalığın belirtisi olabilir. Çok yüksek düzeylerde üretilen bilirubin, bebeği beyin felcine, işitme kaybına ya da başka bir beyin hasarına götürebilir.
Sarılığa Yakalanma Riski Olan Bebekler
Sarılığa kolayca yakalanabilecek bebekler şunlardır:
- Yeterli oranda anne sütünden yararlanamayan bebekler
- Prematüre bebekler,
Annelerinin kan grubuyla uyum göstermeyen bebeklerde sarılığa yakalanma riski oldukça yüksektir ve bu yüzden de bu tür bebeklerde sarılık oluşup oluşmadığı sıklıkla kontrol edilmelidir.
Bebeklerde Sarılığın Nedenleri Nelerdir?
Emzirilen bebeklerde iki çeşit sarılık görülebilir. Bu iki tür de genel anlamda zararsızdır. Nedenleri ise şunlardır:
Emzirme sarılığı, yeni doğan bebeklerde ilk hafta görülür. Bebeklerin emmekte zorluk yaşadığı anlarda veya anne sütü çok yavaş geldiğinde oluşması daha olasıdır.
Anne sütü sarılığı, bebek doğduktan 7 günden sonra sağlıklı ve emzirilen bebeklerde oluşabilir. 2. ya da 3. haftalarda en üst seviyeye ulaşması muhtemeldir. Fakat bir ay ya da daha da uzun bir süre düşük düzeylerde kalabilir.
Bu durumun oluşmasında anne sütünde bulunan maddelerin karaciğerde parçalanan bilirubinden nasıl etkileniyor olduğudur. Anne sütü sarılığı, genel anlamda emzirme sarılıklarından oldukça farklıdır. Bebeğin, kırmızı kan hücrelerini artıran bir probleme sahip olması halinde, şiddetli olarak yenidoğan sarılığı oluşabilir. Anne sütü sarılığına neden olan durumlar şunlardır:
- Anormal kan hücreleri,
- Anne ve bebeğin kan grubu uyuşmazlığı,
- Bebeğin kafa derisi altında oluşan kanaması,
- Kırmızı kan hücrelerinin çok yüksek seviyeleri,
- Protein eksikliği,
- Enfeksiyon bu durumun yaşanmasında büyük rol oynar.
Yeni Doğan Bebeklerde Sarılık Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerde oluşan sarılık belirtileri sebebe ve ciddiyetine bağlı olarak şunları içerebilir:
- Bebeğin gözlerinin beyaz kısmında oluşan sarı belirti,
- Bebeğin cildinde oluşan sarı renklilik,
- Vücuda yayılmış olan sarı bir belirti,
- Ayak tabanı ve avuç içi sararması,
- Çok fazla uyuşukluk,
- Beslenme zorluğu,
- Açık renkli dışkı ve koyu idrar,
Huysuzluk durumlarından herhangi biri oluşması halinde doğum doktoru ile görüşmelisiniz. Tehlikeli derecede oluşan yüksek düzeyde bilirubin seviyesi gözlenen bir bebekte beyin hasarları oluşabilir.
Bebeklerde İlerlemiş Olan Sarılık ve Beyin Hasarı Belirtileri
Bebeklerde oluşan beyin hasarı belirtileri şunlardır:
- Yukarı bakma,
- İşitme kaybı,
- Zayıflamış diş minesi,
İstemsiz oluşan hareketler gibi durumlar beyin hasarının oluştuğunun belirtileridir. Bu belirtiler hissedildiği andan itibaren mutlaka bir doktora başvurulması gerekir.
Bebeklerde Ortaya Çıkan Sarılığın Teşhisi Nasıl Yapılır?
Hastanelerin büyük kısmında anneyi taburcu etmeden bebeğin sarılık geçirip geçirmediği kontrol edilir. Yeni doğan bebeklerde ilk 72 saat her 8-12 saatte sarılık belirtilerinin mutlaka incelemesi gerekir.
Bebekte, sarılık belirtileri oluşuyorsa; doktor, invaziv olmayan el cihazıyla bebeğin cildine dokunmadan bebekteki bilirubin seviyelerini ölçer. Sarılığın ciddiyetini anlamak için sadece görsel bir muayeneye asla güvenilmemelidir. Eğer bilirubin seviyeleri çok yüksek bir derecedeyse, doktor mutlaka kan testi isteyecektir. Yeni doğan bebekte oluşan sarılık 2 haftadan uzun bir süre içinde devam ederse, fazla oranda idrar ve kan testi yapılır.
Yeni Doğan Bebeklerde Sarılık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bazı durumlarda yani yüksek sarılık belirtileri oluşan durumlarda özel mavi ışık tedavi yöntemi uygulanır. Bu ışıkların görevi ciltteki bilirubinin parçalanmasına yardımcı olmaktır. Bu işleme de fototerapi denir. Bu tedavi yöntemi ise bebeklerde şu şekilde uygulanır:
- Bebek, ışıkların altına ılık ve kapalı olan bir yatağa yatırılır.
- Bebeğin gözlerini bu ışıktan korumak için gözlerine göz bandı ya da bir bez konulabilir.
- Emzirme ise fototerapi esnasında sürdürülmelidir.
- Tedavi süresi otuz dakikaya indirilebilir ve bu durumda bebek tutulabilir, beslenebilir ve altı değiştirilebilir.
- Fototerapi tedavi esnasında bilirubin düzeyi topuktan alınmış olan kan örnekleriyle izlenir.
Sonuçlar ise bir çizelge ile ölçülecektir. Belirlenen seviye grafikteki tedavi seviyesinin çok altına düştüğünde tedavi durdurulur. Fakat seviyenin yeniden yükselmeye başlamayacağından emin olunmalıdır. Bunun için de tedavi sonlandırıldıktan sonra bebek bir süre hastanede tedavi altında olmalıdır. Fototerapi genel anlamda tehlikeli bir seviyeye ulaşılmadan uygulanan bir tedavi yöntemidir ve genel olarak da birkaç günde tamamlanır.
Evde Uygulanacak Olan Tedavi Yöntemleri
Sarılık olan bebeğe evde uygulanacak olan tedavi yöntemleri şunlardır:
Eğer bilirubin düzeyi yüksek bir oranda değilse ya da hızlı bir biçimde artmıyorsa evde küçük parlak ışıkları mevcut fiberoptik battaniyeyle de fototerapi yöntemi uygulayabilirsiniz. Bunun dışında ışığı olan bir beşikte kullanılabilir.
Uygulanacak olan ışık terapisi cilde yapılır ve bebek 2 ya da 3 saatte beslenir. Günde 10 veya 12 defa beslenmelidir. Işık tedavisi yönteminin evde nasıl uygulanacağı doktor tarafından söylenecektir. Hemşireler de bebeğin beslenmesini, kilosunu bilirubin seviyesini ve cildini kontrol amaçlı olarak günlük bir şekilde sizi hastaneye çağıracaktır.
Bebekte görülen sarılık şiddetli yaşandığında, bilirubin seviyelerini hızlı bir biçimde düşürmek amacıyla tam kan değişimi yapılabilir. Bu durumda ise bilirubin düzeyleri transfüzyondan hemen sonra her iki saatte kontrol edilecektir. Yeni doğan sarılığı, bebek ve annenin kan uyuşmazlığından dolayı ortaya çıkıyorsa doktor intravenöz immünoglobülin yöntemini bebeğe uygulayacaktır. Bu tedavi, hücrelerin hızlı bir biçimde parçalanmasına sebep olan antikorların kan düzeylerini azaltacaktır ve bebeğin hızlı bir şekilde iyileşme göstermesini sağlayacaktır.