Gebelik, doğum eylemleri ve loğusalık dönemi esnasında beklenmeden oluşan tüm komplikasyonlar, gelişmekte olan ülkeler arasında ve üreme yaşında ki tüm kadınlar arasında önde gelen ölüm ve sakatlık nedenlerinden görülmektedir. Çok boyutlu bir kalkınma göstergesi olarak anne adayları ölüm düzeyine ve üreme sağlığı hizmet sunumundan yakından ilişkilidir.
Ülkemizde 2003 yılından bu yana bakıldığında bazı doğum öncesi bakım programı uygulamaları sağlanmaktadır. Peki, doğum öncesi bakım programı nedir? Birazdan detaylarıyla açıklayacağız.
Doğum Öncesi Bakım Programı
Ülkemizde Sağlıkla Dönüşüm Programları bulunmaktadır. Özellikle anne adaylarına ve çocuklara bu programların verilmesi büyük önem teşkil etmektedir. Bu program çerçevesinde yapılan bu çalışmalar sonucunca anne adayları ve bebeklerin ölümleri diğer yıllara kıyasla gözle görülebilir oranda azalmıştır. Program 4 izlem ile oluşmaktadır.
Birinci İzlem (İlk İzlem)
Birinci izlem uygulaması gebeliğin ilk 14 haftasını içermektedir. Programın ilk ziyaretinde sizlerle ilgilenen sağlık personeli; size ait kişisel bilgileri, sağlık öykünüzü, alışkanlıklarınız ve tıbbi gebelik bilgilerinizi sizden alır. Böylece sizleri daha doğru teşhis ile fiziksel olarak muayene eder. Ardından laboratuar testlerine tabii tutar. Yani idrar tahlili, kan tahlili ve diğer öngörülen tahlilileri yapar. Son işlem olarak sizleri bu haftalarda bazı konular hakkında bilinçlendirir. Şöyle ki; anemi tespit edilirse eğer, tedavi dozunda başlatılabilir.
12. Haftadan itibaren 9 damla kadar günlük tek doz D Vitamini Preparatı başlamanız ve özellikle emzirme döneminde de almanız tavsiye edilir. Tabii eğer anemi yoksa 16. Haftadan sonra demir desteğine başlamanız yeterlidir. Hatta doğrum sonu 3 ay kadar devam etmeniz yeterlidir.
Ayrıca;
- Yorgunluk,
- Bulantı ve kusmalar,
- Sık sık baş dönmesi,
- Kabızlık,
- Mide yanmaları,
- Memelerde hassasiyet,
- Vajinal akıntı,
- Bacaklarda kramplar,
- Süreli idrara çıkma,
- Nefes darlığı,
Tarzında sorunlar da ortaya çıkabilmektedir. Bunlara ek olarak da anne adaylarına, doğum öncesi bakım programında, beslenme ve diyet, ağız ve diş sağlığı, ilaç kullanımı ve sigara alışkanlığı gibi konularda da danışmanlık verilmektedir.
Gebelikte Tehlike İşaretleri Nelerdir?
Gebelik sırasında bazı tehlikeler asla göz ardı edilmemelidir. Bunlar;
- Vajinal kanamalar,
- Sara nöbeti tarzı kasılmalar,
- Baş ağrıları ve beraberinde sık ateş çıkması,
- Ciddi bir karın ağrısı,
- Suyun gelmesi,
Gibi tarzında sorunlarda mutlaka kendinizi kontrol ettirmelisiniz.
İkinci İzlem(18-24. haftalar)
18 ve 24. Haftalarda meydana bazı durumlar gelmektedir. Ayrıca bu haftalarda mutlaka glukoz tarama testini yaptırmalısınız. Bununla birlikte obstetrik Ultrasyonografi yapılması önerilmektedir.
Program içinde;
- Fetus hareketlerinin hissedilmemesi,
- Hızlı kilo alımı,
Gibi konularda danışmanlık hizmeti verilmektedir.
Üçüncü İzlem (28-32. Haftalar)
Mevcut gebelik öykünüz alınarak fiziksel muayeneniz yapılır.
Bunlara ek olarak ayrıca aşağıdaki konular ile ilgili de danışmanlık verilir.
- Fetus hareketlerinin hissedilmemesi
- Hızlı kilo alımı
- Doğum eylemi ve doğum
- Doğumun nerede ve kim tarafından yapılacağının planlanması
- Anne sütü ve emzirme
- Postpartum aile planlaması danışmanlığı yapılmaktadır.
Dördüncü İzlem (36-38. Haftalar)
Diğer bir izlem ise son haftalardır. Yani 36 ve 38. Haftalardır. BU haftalarda
- Fetus hareketlerinin hissedilmemesi,
- Hızlı kilo alımları,
- Doğum eylemleri ve doğum anı,
- Doğumun genel planlanması,
- Doğumun kim tarafından yapılacağı,
- Anne adayının sütü ve emzirmesi,
Gibi alanlarda doğum öncesi bakım programı hizmet sunmaktadır.
Gebelikte Tehlike Belirtileri ve Yapılması Gerekenler
Gebelikte bazı durumlarda ciddi tehlike teşkil edebilmektedir. Bu anlar ve yapılması gerekenler şu şekildedir;
- Vajinal Kanama,
- Hazneden Ani Bebek Suyunun Gelmesi,
- Rahim Kasılmaları,
- Karın Ağrısı,
- Ateş,
- Hipertansiyon,
Tarzı durumlarda büyük önem taşımaktadır. İşte yapmanız gerekenler!
Vajinal Kanama
Gebeliğin hangi haftasında olursanız olsun, vajinal kanamalar mutlaka dikkat edilmesi gereken noktalardan birisidir. Kanamalar çok hafif, koyu veya açık olsa bile mutlaka derhal doktora başvurulmalıdır.
Hazneden Ani Bebek Suyunun Gelmesi
Gebelikte hangi haftalarda olursanız olun, miktarı önemli olmaksızın sıvı gelmesinde mutlaka doktora öncesinde başvurmalısınız. Çünkü bu durum idrar kaçırma ile karıştırılmakta ve önemsenmemektedir.
Rahim Kasılmaları
Hamilelikte aslında kasık sancıları çok olağan bir durumdur. Çünkü zaman içerisinde rahim gitgide büyümeye başlar ve kasılmalar oluşur. Ancak kasılmalar çok sık ve düzensiz oluyorsa mutlaka doktora gözükmelisiniz. Çünkü son aylar özellikle gerçek doğum sancısı olabilmektedir.
Karın Ağrısı
Anne adaylarını artık son derece rahatsız edecek durumdaysa mutlaka uzman hekime görülmelidirler. Çünkü bunun birçok sebebi olabilmektedir. Apandis, safra kesesi iltihabı ve mide ülseri gibi sorunlar meydana gelmektedir. Ayrıca hamileliğin son aylarında baş ağrısı, bulantı ve tansiyon yükselmesi gibi durumlarda meydana gelmektedir. Aşırı olması halinde mutlaka doktora görülmelidirler. Bu tarz durumlar anne adayını zehirlenmeye kadar gidebilmektedir.
Ateş
Vücut ısısının düzenli ölçülmesi ile derecenin 38 ve üzeri çıkması yüksek ateşi ifade etmektedir. Yukarıda belirtiğimiz gibi gebeliğin hangi ayında olursanız olsun, yüksek ateş büyük önem teşkil etmektedir. Bunun için mutlaka uzman hekime görünmeli ve yüksek ateşe sebep olan durumlarla özellikle ilgilenmelisiniz.
Gün Aşımı
Son adet tarihinin ilk gününden itibaren 42 haftaya kadar uzayan tüm hamilelikler gün aşımı olarak kabul edilmektedir. Bu riskleri ortadan kaldırmak için mutlaka düzenli aralıklar doktora gözükmelisiniz.
Hipertansiyon
Yüksek tansiyon dâhil buna eşlik eden idrardan protein atılımı varsa mutlaka doktora görülmelidir. Çünkü bu tarz durumlarda gebeliği son verdirmeye kadar gitmektedir. Hatta bu tarz hamilelikler mutlaka doktor kontrolü altında olmalıdır. Ayrıca buna ek olarak da gebelik sürecinde tapılan tüm test ve tetkiklerin sonuçlarını, doktorunuzun ve hastanenin telefon numaralarını yanınızda bulunmanız oldukça önemlidir.