Her odaya bütün soğan koymanın yeni koronavirüs enfeksiyonunu engelleyeceği iddiası
Sosyal medyada sıkça paylaşılan ve Teyit’e de ihbar olarak gönderilen bir paylaşımda Covid-19 salgınıyla mücadelede soğanın önemi vurgulanıyordu. İddia doğrudan yeni koronavirüs salgını üzerine kurulu olmasa da hem paylaşımlarda hem de yapılan yorumlarda soğanın hastalığa iyi geldiği öne sürülüyordu. İddia bıçak değmemiş soğanın mikropları çektiği varsayımına yaslanıyordu.
Ancak iddia doğru değil. Kesilmemiş soğanın virüs çektiği varsayımı, bilimsel dayanaktan yoksun. 23 Mart 2020 itibariyle Covid-19’un, soğan da dahil olmak üzere kesin bir tedavisi yok.
Hikaye sadece Türkiye’de viral olmamış
İddia görselinde yer alan hikaye arama motorlarında aratıldığında, öykünün yalnız Türkiye’de yaygın olmadığı anlaşılabiliyor. Benzer ifadelerle bezeli bir hikaye, Taiwan Fact Checking Center tarafından da ele alınmış. Tek farkı ise o iddianın grip salgını ve 40 milyon kişinin öldüğü vurgusu üzerine kurulu olması. İddia kronik enfeksiyon hastalıklarıyla mücadele eden isimlerden Huang Shize ve Yadong Hastanesi’nden Yang Jiauri’den alınan bilimsel görüşlerle çürütülmüş. Uzmanlar soğanın virüs ve bakteri çekme gibi bir özelliği olmadığını açıklamışlar.
Odada bulunan soğanın gribi engellemesi konusunu ele alan Verywellhealth’deki bir yazıda da iddianın hiçbir bilimsel dayanağı olmadığı belirtilmiş.
Aslında Covid-19 salgını başladığından bu yana soğanın salgınla mücadelede etkili olduğuna ilişkin çeşitli iddialar gündeme geldi. Bu iddialar Newschecker, Factcrescendo gibi doğrulama platformları tarafından da çürütüldü.
Bu arada soğanların virüslerle mücadelesine ilişkin iddialar yeni de değil. 2009 yılında da soğanın griple savaşta etkili olduğu iddiası ortaya atılmış, doğrulama platformu Snopes bu iddianın yanlış olduğu bilgisini paylaşmıştı.
Peki Covid-19’da durum nasıl?
Dünya Sağlık Örgütü’nün internet sitesinde de soğanla ilgili herhangi bir öneri yer almıyor. Ancak 23 Mart 2020 tarihiyle Covid-19’u yüzde 100 tedavi eden herhangi bir ilaç ya da tedavi olmadığı bilgisi paylaşılıyor.
Ayrıca Sağlık Bakanlığı’nın oluşturduğu koronavirüs bilim kurulu üyesi Prof. Dr. Alpay Azap da soğanın Covid-19’a karşı koruma özelliği olmadığını belirtmiş.
Bir soğanı oda sıcaklığında uzun süre bekletirseniz çürürken içinde bakteri üreyecektir. Bakteriler mikrop kategorisindeler. Yani eğer gerçekten çürümüş bir soğana laboratuvarda bakılırsa içinin mikrop kaynadığı görülür. Ancak Covid-19’a yol açan SARS-CoV-2, bakteri değil, virüs. Bu virüs, soğanda yaşayamıyor. Şimdiye kadar yalnız insandan insana bulaştı.
Sonuç olarak soğanın virüslerle mücadele ettiği, grip veya Covid-19 gibi salgın hastalıkları engellediği iddiası doğru değil. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden uydurmaya örnek gösterilebilir.