Romatizma çok sayıda hastalığı kapsayan ağrılı bir rahatsızlık olsa da romatizma ağrısı şikayetlerini azaltacak önlemler de mevcuttur. Öncelikle rahatsızlığı iyi tanımak, erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Romatizma başta eklemler olmak üzere kas, kemik ve bağları etkileyen, şişlik, ağrı hatta hareketlerde kısıtlanmalara sebep olan bir hastalıktır. Her yaşta görülebilen bu hastalık bazı durumlarda iç organları da etkileyebilir.
Romatizma Neden Olur?
Genel olarak genetik sebepli görülen bu rahatsızlığın çeşitlerine göre sebepleri farklıdır. İltihaplı olan romatizma türünde genetik faktör etkili olsa da, iltihapsız romatizmada genetiğin yanı sıra fazla kilo, eklemin aşırı yıpranması, spor yaralanmaları ve travmalar da önemli sebeplerdendir. Cinsiyet ve yaşın da romatizma tipin de önemi büyüktür.
Romatizma Çeşitleri Nelerdir?
Romatizma çeşitlerinden biri olan eklem romatizması diğer adı ile Romatoid Artrit, kronik seyirli ve sistemik iltihaplı, sebebi tam olarak bilinmeyen bir hastalıktır. İltihaplı bir hastalık olması nedeniyle bazen organ tutulmalarına da sebebiyet verdiği için kişinin yaşam kalitesini de etkiler.
Birden çok eklemi aynı anda etkilemesi sonucunda şekil bozuklukları ve sakatlanmalar oluşur. İstatiksel verilere bakıldığında çoğunlukla 30-50 yaş aralığında başladığı ve kadınlarda erkeklere oranla iki-üç kat fazla görüldüğü saptanmıştır. Genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu kabul edilen bu hastalığın görülme sıklığı %0.5 ile %1 aralığındadır. Eklem romatizmasının en büyük risk faktörü sigara kullanımıdır. İlk belirtileri arasında hâlsizlik, yorgunluk, kilo kaybı ve eklem ağrıları vardır.
Dinlendikten ve uykudan sonra daha çok hissedilen bu romatizma çeşidinin en önemli bulgularından biri sabah tutukluğudur. Diğer belirtiler arasında dirsek ve dizlerde şişme, ellerde şişme ve ağrı, gözlerde ani kızarma ve ağrı, tutulum kaynaklı bazı omurlarda boyun ağrıları, ağrısız deri altı nodülleri, kalp, akciğer ve nörolojik tutulum gösterilebilir. Romatizmanın diğer bir çeşidi ise yaygın ağrılarla seyreden, fibromiyalji olarak adlandırılan kas ve yumuşak doku romatizmasıdır.
Bu çeşidinde ağrı eklemden kaynaklanmaz ama yoğun hissedilir. Ağrının yoğun hissedildiği yerler boyun, omuzlar, sırt, göğüs, bel, kalçalar ve dizlerdir. Sabah tutukluğu ve yorgunluğunun yanında vücutta hassas noktaların varlığı, iç ve dış uyaranlara karşı hassasiyet ve uyku bozuklukları görülür. Hastanın yaşam kalitesini etkiler derecede yorgunluk ve bitkinlik gün boyu sürebilir.
Hasta gece boyunca tuvalet ihtiyacı hisseder, uykusu çok hafiftir ve sabah uykusunu alamamış ve dinlenememiş bir şekilde uyanır. Soğuk, yorgunluk, çok çalışma ya da hareketsizliğin şikâyetleri arttırdığı görülürken tam tersi sıcak, hafif egzersiz ve masaj ile azalır. Organ tutulumu gibi riskler görülmez.
Romatizma Belirtileri Nelerdir?
Eklemlerde ağrı ve şişlik, kas, sırt ve bel ağrısı, kalp ve damar sisteminde oluşan olumsuzluklar ve sindirim sistemi şikâyetleri genel olarak romatizma belirtileri olarak görülse de ek olarak başka belirtileri de sıralanabilir;
- Sabah saatlerinde eklemlerde oluşan sertlik
- Uzun süren yüksek ateş
- Hareket kısıtlılığı
- Güçsüzlük
- Nefes darlığı
- Cildin güneşe karşı duyarlılık göstermesi
- Deri altında beze oluşumu
- Böbrek fonksiyonlarında azalma
- Vücudun ayrı yerlerinde görülen sertlik
- Gözlerde iltihaplanma
- Görme yetisinin bozulması veya kaybolması
- Nörolojik şikayetler
Romatizma Tanısı Nasıl Konulur?
Romatizma tanısı konulmadan önce hastanın hikayesi dinlenilir ve genetik geçmişi titizlikle incelenir. Belirtiler fizik muayene ile incelendikten sonra hekimin ihtiyaç duyması durumunda laboratuvar testleri istenebilir. Fizik muayene ve hastanın hikayesi ile tanının %70'i konulabilse de türünün netleşmesi için bazı testlerin yapılması gereklidir;
- İltihap varlığını ve var ise şiddetini anlayabilmek için kan testleri
- Kemik metabolizmasını değerlendirmek amacı ile istenen kalsiyum, fosfor ve alkali fosfataz ölçümleri
- Anemi varlığının tespiti
- Eklem aralığından alınan sıvının incelenmesi
- İmmünolojik testler
- Biyopsi ile doku incelemesi
- Radyolojik ve elektromiyografik incelemeler
Diğer hastalıklarda olduğu gibi bu hastalıkta da gerekli testlerin yapılıp tanının erken konulması çok önemlidir. Bu şekilde meydana gelebilecek sakatlıklar ve organ tutulumları önlenebilir.
Romatizmaya Bakan Bölüm Hangisidir?
Romatizmal hastalıklar ile romatolog hekimlerin bulunduğu romatoloji bölümü ilgilenir. Romatoloji bölümünde romatolog hekimlerin yanında fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri bulunur. Romatoloji bilim dalı olarak romatizmal ve diğer kas iskelet sistemi hastalıklarını inceler.
Çocuklarda Romatizma Görülür Mü?
Romatizma her yaş grubunda görülebildiği gibi çocuklarda da görülebilmektedir ve genellikle büyüme ağrıları ile karıştırılır. Bu ağrıları ayırt edebilmek için ağrının görüldüğü bölgelere dikkat etmek gerekir. Bacak, baldır ve bacağın ön tarafı ağrının en sık görüldüğü yerlerdir. Eğer erken tanı konulmazsa ve sürekli tedavi uygulanmazsa kalıcı ve hareketleri engelleyici boyutlara ulaşabilir.
Romatizmanın Tedavisi Var Mıdır?
Teşhis konulduktan sonra romatizma için kişisel tedavi uygulanır. Tedavide amaç semptomları gidermek olabileceği gibi hastalığın seyrine olumlu etkisi olan ilaçlarla hastalığın ilerleyişini durdurmak ya da geriletmek olabilir. Tedavi sırasında iltihap önleyici, hastalığı modifiye edici ilaçlar, kortizon ve eklemlere lokal tedavi uygulamaları gibi daha pek çok yöntem uygulanabilir.
Romatizma Ağrıları Nasıl Önlenir?
Özellikle soğuk havalarda kendini gösteren romatizma ağrılarını önlemek için yapılabilecekler;
Hastanın soğuk havalarda sıcak yerlerde bulunması yararına olacaktır. Eğer soğuğa çıkması zorunluysa atkı, eldiven gibi koruyucularla eklemlerini soğuktan korumalıdır.
Romatizma hastasının fazla kilosu var ise kilo vermesi gerekir.
Beslenme düzeni çok önemlidir. Balık, ısırgan otu, yumurta, ceviz, keten tohumu, semizotu gibi besinlerin yanısıra kalsiyum ve C vitamini yönünden zengin gıdalar tüketilmelidir
- Günde ortalama 2,5 litre su tüketilmesi faydalıdır
- Stresten uzak durmak için stres önleyici etkinliklerde bulunulması önerilir
- Sigara ve sigara dumanından uzak durulmalıdır
- D vitamini düzeyi vücutta düşük ise takviye alınmalıdır
- Uyku düzenine dikkat edilmelidir
- Diş ve dişeti ile ilgili sorunlar romatizmada büyük rol oynadığı için düzenli aralıklarla dişler kontrol ettirilmelidir
Bu önlemlerin yanında ilgili hekimden mutlaka destek alınmalıdır. Gerekirse uygulanan fizik tedavi hastaların ağrılarını gidermede, eklem hareket açıklığının ve kas gücünün korunmasında, ayrıca günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesinde çok önemlidir.