Öncelikle çocuklarda ve ergenlerde çölyak hastalığı nedir ve hastalığın çözümlerinden bahsedelim. Çölyak hastalığı, günlük hayatta normal olarak tükettiğimiz arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan glütenin vücut üzerinden yaptığı ters etkidir. Yani, vücut bu maddeye karşı anormal bir şekilde yanıt vermektedir.
Bu sayede ortaya Çölyak hastalığı ortaya çıkmaktadır. Genelde 1 yaş ve üzerinden itibaren glüten hayatımıza girer ve ilk belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkar. Başlangıç olarak kusma, ishal ve halsizlik ile karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu sürecin devamında daha ciddi sorunlar ortaya çıkarak anemi ve cilt döküntüleri başlamaktadır. Kronik bir rahatsızlık olmasıyla birlikte elbette tedavisi de mümkündür. Bunun için yapanız gereken tek şey, glüten içeren tüm besinleri belli bir süreliğine hayatınızdan çıkarmanızdır!
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak rahatsızlığı günümüzde artık daha normalleşmiş bir hastalık olmakla birlikte birçok insan da çok sık rastlanmaktadır. Hatta dünya üzerinden genel bir araştırma yapıldığında her ülke de bu rakam 70 ile 200 kişi arasında değişmektedir. Glutenin yan etkisi, vücut bağışıklık sistemiyle birlikte ortaya çıkmaktadır. Günümüzde birçok gıda da glüten bulunmaktadır. Ancak bazı insanların vücutları bu duruma farklı tepkiye göstermektedir. Dolayısıyla ince bağırsaklarda iltihaplanma şeklinde de karşımıza çıkmaktadır. Çölyak rahatsızlığı, ilk olarak ince bağırsaklar da bir tepki vermektedir.
Bağırsak mukozası dediğimiz Villus adında besin emilimini sağlayan bir organ bulunmaktadır. Yani eldiven parmağı şeklinde olmakla birlikte küçük çıkıntılar meydana gelmektedir. Bu villuslar, bağırsak emilimini arttırarak, besinlerin kana geçişini ciddi anlamda kolaylaştırmaktadır.
Çölyak rahatsızlığında da iltihap oluşmasıyla birlikte vücut dokularına zarar veren birçok antikorlar oluşmaktadır. Bu antikorlar da ince bağırsak iç yüzeyine gelerek, bahsettiğimiz çıkınları düz şeklini vermektedir. Bunların hasar görmesiyle birlikte, ne kadar çok yemek yenirse yesin, tam emilim sağlamamaktadır.
Günümüzde uzmanlar halen Çölyak rahatsızlığının alerjik veya atoimmün bir rahatlık olup olmadığı hakkında geniş bir araştırma yapmaktadır. Ancak son verilere bakıldığında Çölyak, hem alerjik hem de atoimmün unsurlar içerdiği tespit edilmiştir.
Çölyak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
Birçok araştırmalara rağmen haleni glüteni tetikleyen durumlar tespit edilememiştir. Ancak bazı yüksek ihtimaller ile genetik bir yakınlık olduğu ve çevresel faktörlerin oldukça etkilediği ifade edilmektedir. Yani hastalığı tetikleyen büyük sebepler arasında yer almaktadır.
Son yapılan araştırmalara bakıldığında ise, buna hassas olan kişiler de ince bağırsak duvarına erişmiş ve kısmen sindirilmiş olan glüten moleküleri, insanlarda aşırı bir reaksiyona sebebiyet vererek, bu rahatsızlığa yol açmaktadır. Hastalığı öncelikli olarak genetik faktörler etkilemektedir. Çünkü birçok insan ebeveyn veya birinci dereceden akrabalar ile bu hastalığa maruz kalabilmektedir. Buna ek olarak da kişinin beslenme düzeni ve şekli de bağırsak enfeksiyonuna yakalanmanızı arttırmaktadır. Glüten daha çok çavdar, yulaf ve arpa gibi tahıllı ürünlerde bulunmaktadır. Buna karşılık olarak soya, mısır ve patates rahatlıkla tüketilebilmektedir.
Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığı, glüten içeren gıdaların tüketilmesiyle birlikte gösterilen anormal tepkimedir. Bu rahatsızlığın görülmesiyle birlikte ilk olarak karında şişkinlik, karın ağrısı ve ishal tarzı rahatsızlıklar görülmektedir. Tabi bu durum kısa süre içinde kronik olarak devam etmektedir. Çölyak rahatsızlığında bağırsak içinde bazı iltihaplanmaların ortaya çıkmasıyla birlikte, emilim yavaşlar veya hiç gerçekleşmemektedir. Sonuç olarak da demir eksikliği gibi sağlık sorunu ortaya çıkmaktadır. Uzun vade de kilo kaybı gibi sorunlar meydana gelmektedir.
Tipik şeklinde olmayan Çölyak rahatsızlığı belirtileri ise;
- Kaşıntı ve kırmızı cilt döküntüleri ortaya çıkar,
- Halsizlik, solukluk ve kansızlık ortaya çıkar,
- K vitamini eksikliği ile kanamalar,
- Gece körlüğü yani A vitamini eksikliği,
- Ses kısıklığı,
- Sürekli depresyon da hissetme,
- Eklem ağrıları,
- Dikkat bozuklukları,
- Epileptik nöbet geçirme,
- Hormanal bozukluklar,
- Sıkça baş dönmesi,
Gibi etkiler ortaya çıkmaktadır.
Çocuklarda ve Ergenlerde Çölyak Hastalığı Belirtileri
Bebekler arasında da ek gıdalara başlanmasıyla birlikte ebeveynler bu sorun ile karşılaşmaktadır. Tahıl tarzı ürünleri tüketmeye başladıktan sonra sindirim sorunu ve bulantı sorunu yaşanmaktadır. 2 yaş ve altı olarak çocuklar daha çok bu belirtiler ortaya çıkmaktadır;
- Kusma,
- Kronik bir ishal,
- Gelişme de durma veya gerileme,
- Gereksiz iştahsızlık,
- Kaslarda erime,
- Karında fazla şişme,
Gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.
2 yaş üzeri olan büyük çocuklar ise bu belirtiler ortaya çıkmaktadır;
- İshal,
- Kabızlık,
- Dengesiz kilo kaybı,
- Aşırı sinir,
- Kısa bir boy,
- Ergenlikte gecikme,
- Demir eksikliği,
Gibi belirtiler oluşmaktadır.
Çölyak Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?
Araştırmalar doğrultusunda çocuklarda ve yetişkinlerin hemen hemen yüzde 20’sinde bu hastalığın tanısı koyulmaktadır. Tanı için öncelikle doktora görüşülmeli ve belli başlı testlerden geçilmelidir. Ayrıntılı bir bilgi alınarak, fizikli bir muayene uygulanır. Ardından da yine farklı şeklide testler istenebilir.
Yapılan testler doğrultusunda eğer rahatsızlığınız Çölyak hastalığını destekliyorsa, doktorunuz sizden ince bağırsaklarınız için endeskop testi isteyebilir. İşlem sonunda doku örneği de talep edebilmektedir. Testlerin tam bir şekilde yapılmasıyla birlikte doğru sonuca ulaşılabilir. Ardından bu noktadan sonra işlem size kalmaktadır.
Çölyak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi sistemi için öncelik olarak glütensiz bir beslenme düzenine geçilmelidir. Çünkü bu rahatsızlığın temeli tamamen beslenmeyle alakalıdır. Bunun için hayatınızdan, arpa, çavdar, makarna, erişte, kek ve böbrek tarzı gıdaları çıkarmalısınız. Hatta sizden fark edilir şekilde kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.
Böylece sağlıklı yaşamanın keyfini rahatlıkla sürebilirsiniz. Bu konuda doktorunuz sizlere gerekli yeme düzeninden bahsedecektir. Bu planlamaya uymanız halinde kısa süre içinde eski sağlığınıza kavuşabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz!